کد مطلب:31158 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اعتقادات

به چه علت خداوند با وجود اين كه مي دانست آدم اشتباه خواهد كرد، وي را خلق كرد و او را كامل ترين موجودات خود خواند و فرشتگان را مجبور به سجده كردن به آدم كرد؟

با توجه به آيات، انسان از ابتدا براي آن آفريده شد تا خليفه و جانشين خداوند روي زمين قرار گيرد. براي حضرت آدم نيز مقرّر بود جانشين خداوند در زمين باشد، اما پيش از آن كه انسان در زمين قرار گيرد، در بهشت (دنيوي نه اخروي) بود، سپس طبق برنامه هايي كه در آيات قرآن آمده، از بهشت هبوط نموده و در زمين جاي گرفت.

اين كه ايا آدم اصلاً دچار خطا و اشتباه شد و آيا گناهي انجام داد يا نه و موضوع ترك اولي و يا مخالفت امر ارشادي كه در تفاسير مختلف آمده، بحث مستقل و جداگانه اي است.(1)

اما اين كه چون خداوند مي دانست نافرماني خواهد كرد و يا حتي دچار اشتباه خواهد شد و از آن نتيجه گرفته شود كه پس نبايد آفريده مي شد، نادرست است.

انسان به جهت آن كه از عنصر اختيار برخوردار است و شأن اختيار آن است كه هم امكان اشتباه و خلاف و حتي گناه در آن باشد و هم امكان خوب و صالح و دوري از گناه، پس در هر دو صورت خطا و اشتباه و عدم آن مقصود است.

هر صورتي كه واقع شود، بر خلاف آفرينش الهي نخواهد بود. اگر قرار بود كه انسان دچار خطا و اشتباه نشود، آفرينش او همانند فرشتگان بود كه دچار هيچ خطا و اشتباهي نمي شوند و در اين صورت، انسان همان فرشته بود و اصلاً آفريده اي به نام انسان نبود، يعني ماهيت جداگانه اي نداشت و تنها يك موجود بود، در حالي كه خداوند اراده كرده بود كه نوع مستقلي از آفرينش تحقق يابد كه با فرشتگان الهي متفاوت باشد. فضل و برتري مقام انسان بر فرشتگان نيز به همين جهت است.

فرشتگان موجوداتي هستند كه نمي توانند دچار خطا و اشتباه و گناه شوند، اما انسان موجودي است كه اين امكان در او هست. انسان موجودي است كه از نيروهاي مختلف مادي و معنوي تشكيل شده و در لابلاي تضادها مي تواند پرورش پيدا كند و استعداد تكامل و پيشروي نامحدود دارد. انسان موجودي است كه در عين حال كه امكان گناه و خطا در او وجود دارد، از گناه سرباز مي زند و به سوي خداوند روي آورده و همانند فرشتگان الهي او را عبادت مي كند.

فرشتگان الهي اختيار گناه كردن ندارند و فقط مي توانند خداوند را اطاعت و عبادت كنند، اما انسان در عين حال كه اختيار گنه دارد، مي تواند رو به سوي درگاه الهي آورده و به همة خواسته ها و مطامع نفساني خود پشت پا زده و خداوند را عبادت و بندگي كند.

هم چنين خداوند به انسان مقامي از علم و معرفت عنايت فرمود كه فرشتگان از آن اظهار عجز كردند (و علّم آدم الاسماء كلّما...). با توجه به اين دو مسئله است كه خداوند به فرشتگان فرمان سجود و تعظيم در مقابل عظمت انسان را مي دهد.

در عين حال بار امانت الهي تنها به انسان سپرده شده است.

پي نوشت ها:

1. در تفاسير شيعي مانند تفسير نمونه و الميزان اصولاً اين كه آدم(ع) دچار گناه شده باشد، مردود اعلام شده، بلكه تنها ترك اولي و يا مخالفت امرار شادي در مورد آدم(ع) مطرح مي شود كه در چنين صورتي اصلاً گناه محسوب نمي شود.